SZKOLNY KATALOG

METOD AKTYWIZUJĄCYCH

STOSOWANYCH

W

SZKOLE PODSTAWOWEJ

IM. I. KRASICKIEGO W ŚWIĘTAJNIE

          Metody aktywizujące mają duży, a nawet można powiedzieć decydujący wpływ na nabywanie i rozwijanie przez uczniów wszelkich umiejętności uniwersalnych. Przede wszystkim jednak powodują zauważalny wzrost czynnego udziału uczniów w procesie nauczania. W zawiązku z tym są bardzo korzystne zarówno dla dziecka, jak i nauczyciela, któremu zależy na zmotywowaniu ucznia    i efektywnym nauczaniu.

Poprzez metody aktywizujące nauczyciel poznaje też pozycję ucznia w klasie i ma możliwość ingerencji w celu polepszenia kontaktów między uczniami. Ma również możliwość obserwacji ucznia   w procesie uczenia się i jego lepszego poznania.

           Mając na uwadze powyższe cele wypracowaliśmy w tym roku następujące metody aktywizujące, którymi posługujemy się na różnych lekcjach.

METODA POSZUKUJĄCA – heureza

heurisko – ( gr. znajduję) – oznacza to podążanie ucznia za tokiem rozumowania nauczyciela, a także kierowanie myśleniem ucznia. Ważną zaletą tej metody jest kierowanie myśleniem i działaniem uczniów przy pomocy konkretnych zadań. Uczniowie wykonując je małymi kroczkami zdobywają wiedzę i poszerzają ją, doskonaląc przy tym różne umiejętności.

        Heureza to metoda, która rozwija przede wszystkim umiejętność myślenia. Pytania nauczyciela aktywizują uczniów, zmuszają do cichego bądź głośnego formułowania odpowiedzi. Jest to przede wszystkim metoda ekonomiczna czasowo. 

                                                                                           METAPLAN

Metoda ta polega na graficznym zapisie przebiegu dyskusji. Metoda ta umożliwia postawienie diagnozy (oceny) określonej sytuacji, wskazuje możliwości rozwiązania określonego problemu. Graficznym obrazem dyskusji jest plakat.
Etapy postępowania:

- przygotowanie plakatu (szary papier, kolorowe kartki – mogą mieć różny kształt, pisaki, klej),

- określenie czasu dyskusji,

- podział klasy na grupy,

- przedstawienie problemu,

- tworzenie plakatu – uczniowie zapisują na kartkach: Jak było? Jak być powinno? Dlaczego nie było tak, jak być powinno? Wnioski.

- zapisane kartki są umieszczane w wyznaczonych miejscach plakatu,

- prezentacja plakatów przez poszczególne grupy,

-         zebranie wniosków ze wszystkich plakatów i wypracowanie wspólnych -   rozwiązań, których realizacja doprowadzi do poprawy sytuacji.

DRZEWKO  DECYZYJNE

Postępowanie:

1. Określenie problemu (w taki sposób, aby uczniowie mieli możliwość wyboru),

2. Określenie celów i wartości,

3. Podanie kilku rozwiązań (lub jednego rozwiązania),

4. Określenie pozytywnych skutków każdego rozwiązania,

5. Określenie negatywnych skutków każdego rozwiązania,

6. Podjęcie decyzji (większością głosów uczniów).

BURZA MÓZGÓW

         Polega  na zespołowym wytwarzaniu pomysłów rozwiązania jakiegoś zadania. Wszędzie tam, gdzie będzie nam chodzić o większą ilość dróg prowadzą do osiągnięcia wytyczonego celu, najwłaściwsza będzie  „burza mózgów”.

Przebieg zajęć:

• Wytworzenie sytuacji problemowej i postawienie złożonego problemu;
• Uczniowie zgłaszają pomysły i zapisują je na tablicy: każdy uczeń ma prawo zgłaszać tyle pomysłów, ile chce, przy czym jednorazowo wolno zgłosić tylko jeden pomysł; można zgłaszać pomysły nawet pozornie nierealne; pomysłów nie

wolno komentować ani oceniać.

• Podział uczniów na 4-5 grup z przyporządkowaniem każdej grupie równej ilości zgłoszonych wcześniej pomysłów (jeżeli uczniowie zgłosili 20 pomysłów, zostali podzieleni na 4 grupy, wówczas każdej grupie przypada po pięć kolejnych pomysłów).
• Analiza poprzez poszczególne grupy przydzielonych im pomysłów z logiczną ich hierarchizacją.
• Prezentacja przez poszczególne grupy najlepszych pomysłów z ich uzasadnieniem.
• Zaznaczenie  na tablicy najlepszych pomysłów ( z 20 wczesniej zgłoszonych wybrano np. 4 najlepsze).

• Dyskusja zespołowa nad wyborem spośród czterech najlepszych  tzw. Super pomysłu i dokonanie końcowej hierarchizacji.

          W metodzie „burza mózgów” wychodzimy od zgromadzenia możliwie najbogatszego materiału wyjściowego, aby później na drodze intelektualnej selekcji wybrać te najlepsze i możliwe do zrealizowania.

                                                                   DRAMA

Ta metoda jest bardzo lubiana przez uczniów, toteż staramy się stosować ją przy różnych możliwych okazjach. Polega ona na przyswajaniu treści kształcenia poprzez przeżycie, doświadczenie i zabawę. Jest zatem metodą zarówno nauczania jak i wychowania.

            Zadaniem nauczyciela jest tylko wprowadzenie i przygotowanie uczniów do wejścia w określone role. Dalsza część jest wynikiem ich pomysłowości, inspiracji i kreatywności.

         Na zakończenie nauczyciel omawia pracę i zaangażowanie uczniów.

                                                                                    MÓWIĄCE KARTKI

         Ta metoda wykorzystywana jest wówczas, gdy uczniowie nie mają ochoty mówić,  może  być rozpoczęciem dyskusji. Każdy uczeń otrzymuje kartkę A6, na której zapisuje pytanie do tematu zajęć. Zamiast pytania prowadzący może określić inny wariant, np. definicji słowa kluczowego do tematu lub własnego zdania zaprezentowanego stanowiska nauczyciela. Następnie należy kartki zebrać i odczytać

ciekawsze odpowiedzi, które prowadzący rozwija, dopowiada istotne treści.

METODA KOLOROWYCH KAPELUSZY

     Metoda kolorowych kapeluszy pozwala prowadzić dyskusję w sposób uporządkowany i zdyscyplinowany. Wcześniej należy zapoznać z danym tekstem. Uczniowie siadają w kręgu, a w środku umieszczamy kolorowe kapelusze ( z brystolu). Zapoznajemy z symboliką kolorów (można wykonać wcześniej planszę):

• czarny- krytyka;
• czerwony – emocje;
• biały – fakty;
• żółty- porządek;
• zielony-nadzieja

Zamiast kapeluszy uczniowie mogą brać do ręki  kolorowe kartki.

Nauczyciel przedstawia zasady dyskusji:

• jeśli ktoś chce zabrać głos, bierze odpowiedni kolor kapelusza- jest to prawo głosu;
• każdemu kolorowi przyporządkowane są pewne rodzaje wypowiedzi, jeśli ktoś zabiera głos, to musi wypowiedź być zgodna z kolorem;
• w danym momencie wypowiada się tylko jedna osoba.

Prowadzący zapoznaje z symboliką koloru związanego z dana wypowiedzią ( może to być przygotowane na planszy):

• biały kapelusz należy mówić o faktach, liczbach;
• czarny kapelusz krytykujemy propozycje;
• czerwony kapelusz mówimy o własnych emocjach;
• zielony kapelusz mówi o pomysłach, uzupełnieniach;
• żółty kapelusz wskazujemy na plusy propozycji;
• niebieski kapelusz wypowiadamy się w celu uporządkowania dyskusji.

ROZMOWA KIEROWANA

          Daje uczniom szansę wypowiadania się w czasie wykładu prowadzonego przez nauczyciela, zwiększa tez zaangażowanie uczniów w czasie lekcji. Może być formą wprowadzenia w temat, poprzedzać film, ćwiczenia indywidualne lub grupowe.

Rozmowa kierowana może mieć charakter podsumowujący, omawiający poznane treści i zagadnienia. Nauczyciel powinien przed lekcją przygotować pytania, które wykorzysta w czasie prowadzenia rozmowy z uczniami.

DYSKUSJA

          Dyskusja kształtuje umiejętność wymiany poglądów, wyrabia umiejętność aktywnego słuchania, uczy precyzowania wspólnego stanowiska grupy, pobudza uczniów do twórczego myślenia. Bardzo ważne jest jasne przedstawienie problemu przez nauczyciela oraz umożliwienie przygotowania  się uczniów do dyskusji.

Nauczyciel powinien zadbać o właściwą atmosferę w trakcie dyskusji oraz kulturę wypowiedzi uczestników. Zwraca również uwagę na czas wypowiedzi uczestników, aby wszyscy zdążyli zabrać głos. Dyskusja może mieć charakter podsumowujący. Oprócz dyskusji zaplanowanych przez nauczyciela może dochodzić do dyskusji spontanicznych, co świadczy o zaangażowaniu emocjonalnym uczniów.

ŁAŃCUCH  SKOJARZEŃ

          Łańcuch skojarzeń wyzwala szybkie, spontaniczne myślenie dając możliwość wyboru różnorodnych pojęć, rozwiązań i pomysłów kojarzących się z hasłem podanym przez nauczyciela. Pozwala wykorzystać doświadczenie lub zdobyta wiedzę, stymuluje aktywność uczniów. Może być jednym ze sposobów wprowadzenia w temat  np. rodziny, koleżeństwa i  przyjaźni, form wypoczynku. 

KRZYŻÓWKI, ĆWICZENIA, SCHEMATY, RYSUNKI

      Krzyżówki, ćwiczenia, schematy, rysunki wymagają starannego opracowania przez nauczyciela; mogą stanowić formę pracy indywidualnej lub zespołowej. Stosowanie ich umożliwia nauczycielowi sprawdzanie wiadomości w sposób niekonwencjonalny, zaś uczniom – uporządkowanie lub podsumowanie zdobytych informacji. Ponadto  rozwijają umiejętność analizy, logicznego myślenia i wnioskowania, a także rozbudzają myślenie abstrakcyjne.