Temat: Każdy z nas może być historykiem?

Dzień dobry!

Dziś spróbujemy poszukać źródeł historycznych znajdujących się w Twoim domu lub domu babci, jak i w najbliższym otoczeniu.

Na początku musimy przypomnieć co to są źródła historyczne ?

Źródłem historycznym nazywamy każdy zachowany przejaw działalności człowieka. Źródłem nie jest więc na przykład kość dinozaura (chyba, że znaleźlibyśmy na niej ślady człowieka, co byłoby prawdziwą rewolucją w nauce :-)).

Jeżeli wiemy co to są źródła historyczne to teraz pora na ich podział:

Źródłami pisanymi są wszelkiego rodzaju dokumenty i zapiski, a więc na przykład:

– dokumenty urzędowe (akty nadania, umowy, przywileje, zbiory praw)

– kroniki i pamiętniki

– gazety

– tablice pamiątkowe i nagrobne

Historycy bardzo dokładnie badają takie źródła, aby stwierdzić ich przydatność dla poznawania przeszłości. Z jednej strony jakiś niepozorny “świstek” lub prywatny pamiętnik może zawierać informacje zmieniające bieg historii. Z drugiej strony – poważnie wyglądający dokument może być przerobiony lub całkowicie sfałszowany. Badając źródła historycy przeprowadzają tzw. krytykę zewnętrzną (materiał, na którym spisano lub wydrukowano tekst, użyty w nim język, krój pisma itp.), a dopiero potem krytykę wewnętrzną (treść dokumentu).

Źródłami niepisanymi są wszelkie ludzkie wytwory, czyli:

– narzędzia

– broń

– stroje

– obrazy

– ozdoby

– budynki i budowle

– pozostałości ludzkich siedzib (np. grodziska, ślady obozowisk, ruiny domów czy dawny przebieg ulic w miastach)

– pochówki (zawierające często przedmiotu użytkowe z czasów pogrzebu, ale i mówiące wiele o wierzeniach ówczesnych ludzi)

Źródłami niematerialnymi są legendy, pieśni, obrzędy i zwyczaje przechowywane z pokolenia na pokolenie. Oczywiście jest w nich wiele naleciałości późniejszych (szczególnie w legendach, łączących fikcję z rzeczywistością), ale i tak mają one wartość dla historyków.

 

Przykład: Legenda o Piaście Kołodzieju być może jest zupełnie zmyślona, jeśli chodzi o początki dynastii Piastów, ale dostarcza nam wiadomości o słowiańskim obrzędzie postrzyżyn.

A kto je bada ?

Badaniem źródeł historycznych zajmują się tzw. nauki pomocnicze historii (NPH). Jest ich wiele, najbardziej rozwinięte to:

– chronologia – nauka o sposobach mierzenia czasu, kalendarzach itp.

– paleografia – nauka o rozwoju pisma

– epigrafika – nauka o piśmie utrwalonym w twardym materiale (kamieniu, metalu, drewnie itp.)

– numizmatyka – nauka o środkach płatniczych (przede wszystkim monetach),

– weksylologia – nauka o flagach i sztandarach,

– genealogia – nauka o relacjach rodzinnych, pokrewieństwie i powinowactwie,

– archeologia prawna – nauka o śladach istnienia państwa i prawa (np. obrzędach i strojach urzędowych)

– sfragistyka – nauka o pieczęciach

– dyplomatyka – nauka o dokumentach

Osobną nauką (nie pomocniczą, ale równorzędną do historii) jest archeologia. Archeologia zajmuje się odtwarzaniem przeszłości na podstawie źródeł znajdujących się w ziemi lub w wodzie. Archeolodzy badają wytwory człowieka (np. narzędzia czy ozdoby), ślady jego pobytu (np. grodziska) oraz pochówki.

Po przypomnieniu wiadomości pora na Waszą pracę. Temat lekcji brzmi: Każdy z nas może być historykiem? A więc teraz poszukajcie źródeł historycznych w domu i w najbliższej okolicy.

Odpowiedzi proszę wysłać na spswietajnoklasa4@wp.pl